Ο καθρέφτης και η πραγματικότητα

Η ΑΥΓΗ: 03/06/2012

Του Λέανδρου Πολενάκη

«Τερέζα Ρακέν» του Ζολά στο «Θέατρο Τέχνης»

Ο νατουραλισμός στην τέχνη, που εισήγαγε ο Ζολά, διαφέρει κατά τούτο από τον ρεαλισμό: αν ο ρεαλισμός είναι ένα αίτημα να απεικονίζει η ζωή «σωστά» την τέχνη, ο νατουραλισμός πηγαίνει ακόμη πιο πέρα, απαιτώντας να είναι η τέχνη ένας πιστός καθρέφτης της πραγματικότητας. Το πρόβλημα είναι όμως, ότι στον αιώνα του Ζολά, με την τότε μεγάλη ανάπτυξη των φυσικών επιστημών οι άνθρωποι πίστευαν ακόμη ότι γνωρίζουν τι είναι, και τα δύο: και ο καθρέφτης και η πραγματικότητα. Σήμερα με την ακόμη πιο μεγάλη ανάπτυξή τους, είμαστε πεισμένοι μόνο για το πρώτο: τι είναι ο καθρέφτης. Δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι πια για το δεύτερο: τι είναι η πραγματικότητα.

Ο Ζολά είναι, επίσης, εισηγητής της «πειραματικής γραφής». Τοποθετεί τα γεγονότα πριν από τα αισθήματα και τις πράξεις πριν από τους χαρακτήρες. Παρακολουθεί με μεγεθυντικό φακό τα πρόσωπά του και εκθέτει κατόπιν επιστημονικά, με όλο τον θετικισμό του δέκατου ένατου αιώνα, τα πορίσματά του.