* «Ιβάνοφ» – Θέατρο Χώρα

• Ο Τσέχοφ γύρισε σπίτι

• * «Ιβάνοφ» – Θέατρο Χώρα
• Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

• Ελευθεροτυπία, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

Είναι μια ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη προσπάθεια. Μια νέα ομάδα από άρτι αποφοιτήσαντες του θεατρικού εργαστηρίου τού «Εμπρός» συνθέτει από τα πιο απλά -και δυσεύρετα- υλικά έναν φρέσκο, μεστό, πυκνό, σαφέστατο Τσέχοφ.

Ομαδικότητα και καθόλου σοβαροφάνεια διακρίνει τις ερμηνείες

Ο «Ιβάνοφ» της ομάδας Grasshoper είναι περισσότερο μια διερευνητική σπουδή στο θεατρικό του Ρώσου κλασικού, μια απόπειρα συμπύκνωσης και απόσταξης της θεατρικής ουσίας του, που κρύβει τη ζωή και τη θερμότητα στο περιθώριο του κειμένου. Με βρίσκει σύμφωνο το δελτίο Τύπου της παράστασης, που τοποθετεί το έργο στο κέντρο και όχι στην αρχή της τσεχοφικής δραματουργίας. Πράγματι, τα ίδια πρόσωπα, οι ίδιες πάνω – κάτω διαθέσεις που συνθέτουν το εσωτερικό και εξωτερικό τοπίο του «Ιβάνοφ» εντοπίζονται σε ολόκληρη την τσεχοφική πολιτεία. Παντού η ίδια αδυναμία διαφυγής, η ίδια επώδυνη ρήξη με τον παλιό κόσμο, στο όνομα του μέλλοντος.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η παράσταση περιλαμβάνει στη διδασκαλία της όλο το νοηματικό φορτίο του έργου. Υπάρχουν βασικές συνιστώσες (για παράδειγμα, η σχέση του Ιβάνοφ με τον γιατρό ή τη γυναίκα του) που δίνουν στον κεντρικό ήρωα μια ηθική εκκρεμότητα και οι οποίες στην παράσταση σχεδόν απαλείφονται. Τα στοιχεία, όμως, που ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς επέλεξε να αναδείξει, τα ανέδειξε με τρόπο καίριο. Ο εγκλεισμός των προσώπων σε ένα χώρο στενό και κοινόχρηστο, η διαρκής, αδιάκριτη και σχεδόν ψυχαναγκαστική παρουσία του Αλλου, οι παράλληλες, διασπαστικές και διαρρέουσες δράσεις, όλα συντείνουν στον ίδιο στόχο: στην αύξηση της εσωτερικής πίεσης στο καζάνι της συνείδησης, στην κατάδειξη μιας κοινωνίας που τρέφει από την ίδια της τη σάρκα την ανία και ασφυξία των μελών της.

Στα ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα της σκηνής, με την πλαστική τέντα να παραπέμπει σε κάποιο ανιαρό γκάρντεν πάρτι, όλα μοιάζουν εγκλωβισμένα, βορά του σχολιασμού και της δημόσιας θέας. Ολα μοιάζουν από δεύτερο χέρι, επιφανειακά και κυρίως φθαρμένα. Η μόνη έξοδος από τη σκηνή είναι του ίδιου του Ιβάνοφ στο τέλος. Και το μόνο που μπαίνει σε αυτή είναι ο ήχος του αυτοπυροβολισμού του… Θα διασκεδάσουν, φανταζόμαστε, όλοι στην κηδεία.

Η παράσταση στηρίζεται σε μια στοχαστική και σεμνή απόδοση, που φανερά ξεκινάει από την ομαδικότητα και την κατανόηση. Γι’ αυτό οι ερμηνείες έχουν μια καλοπροαίρετη ιλαρότητα, χωρίς να τις βαραίνει η δήθεν σοβαροφάνεια. Και κάτι εξίσου σημαντικό: είχαμε καιρό να δούμε στο θέατρο ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες. Δημιουργούν μια αίσθηση κοινότητας, σε αρκετά σημεία πειστικότερη από την παινεμένη δουλειά του Κρετακορ στον «Γλάρο» πριν από μερικά χρόνια στο Φεστιβάλ Αθηνών (στην οποία η δουλειά του Καραντζά φανερά παραπέμπει). Τη συμμετοχή στην κοινότητα μοιράζονται: Νεφέλη Ανανιάδη, Αντώνης Αντωνόπουλος, Ειρήνη Ασημακοπούλου, Γιώργος Γεραρής, Αννα Γριβάκου, Μαρία Κορωνιώτη, Αλέξανδρος Λύκουρας, Ελίνα Ρίζου, Βασιλική Σουρρή, Σπύρος Τσίκνας και Μιχάλης Χατζηνικολιδάκης.

Η παράσταση υπηρετεί τον «Ιβάνοφ» και τον Τσέχοφ. Και με έναν πλάγιο τρόπο υπηρετεί τελικά τον ίδιο τον ρεαλισμό, σαν αχανή πατρίδα ενός θεάτρου που θέλει, όχι να αποδώσει, αλλά να αποκαταστήσει την πραγματικότητα. Σε αυτή την πατρίδα ανήκει και ο Τσέχοφ. *