**«Παιχνίδια Σφαγής» του Ιονέσκο από την Ομάδα Ασκηση

Ξανααιφνιδιάζοντας το θεατή

Τα «Παιχνίδια Σφαγής», μια παράσταση εκπλήξεων

Θα περίμενε κανείς, στην τρίτη κατά σειρά παραγωγή της, η Ομάδα Ασκηση να έχει αυτή τη φορά απέναντί της ένα καλύτερα προετοιμασμένο κοινό. Ο σκηνοθέτης και εμψυχωτής της, ο Περικλής Μουστάκης, και οι καλλιτέχνες-ηθοποιοί της θα έπρεπε να έχουν χάσει πια την πάγια τακτική της Πρωτοπορίας, το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

Καθόλου! Οσο προετοιμασμένοι και αν είμαστε, η Ασκηση συνεχίζει να εκπλήσσει. Είναι πάντα σε θέση να ξαφνιάζει, να σοκάρει και να ενοχλεί τη θεατρική μας συνήθεια. Είναι κυρίως σε θέση να εγείρει απορίες.

Ναι, για όσους έχουν αμφιβολίες, και η τελευταία παράσταση της ομάδας, τα «Παιχνίδια Σφαγής» είναι κι αυτή χωμένη μέχρι το λαιμό στην υπερβολή. Είναι φτιαγμένη για να απωθεί με τον αρνητισμό της, και είναι επίσης αλήθεια πως πνίγει πολλές από τις αρετές της σε ένα ναρκισσιστικό φορμαλισμό, στην πολυδιάσπαση των μέσων, στη φλυαρία, το θόρυβο και τη σπατάλη της ενέργειας. Είναι ωστόσο ειρωνικό να τα θεωρήσουμε αυτά ελαττώματα. Είναι ακριβώς τα στοιχεία που συνθέτουν την εκφραστική της ομάδας, τα στοιχεία μέσω των οποίων σκοπεύει να αποδώσει τον εφιάλτη του Ιονέσκο: Την αίσθηση ενός «Κακού Κόσμου» ή, καλύτερα, την αντίληψη ενός κόσμου στον οποίο φανερώνεται ο «Κακός Δημιουργός».

Στο έργο του Ιονέσκο που είδαμε στο θέατρο της Ασκησης, ο θάνατος καταφθάνει στην πόλη αιφνίδια, αναίτια και ειρωνικά με τη μορφή δαίμονα και την απειλητική όψη ενός καλόγερου. Σαν κατάλοιπο της μεσαιωνικής συνείδησης, που αντιμετώπισε το θάνατο σαν πεπρωμένο και το πεπρωμένο σαν στοιχείο της πραγματικότητας, ο θάνατος εδώ δεν είναι παρά η απόδειξη της ελλιπούς φύσης του κόσμου, της εξουσίας και της φρίκης του παραλογισμού.

Ενας θεός-δαίμονας καταφτάνει στην πόλη και καταλαμβάνει τους κατοίκους της. Θυμίζει άραγε κάτι αυτό; Η Ομάδα Ασκηση αντιλαμβάνεται και αποδίδει το παιχνίδι της σφαγής σαν βακχεία, σαν διονυσιακό όργιο γύρω από το Κακό και με αφορμή το Κακό, τελετή που, αντίθετα με την επίκληση της ευγονίας, σημαίνει τώρα ματαιότητα και ματαίωση, κένωση και κενότητα.

Μέσα από αυτή την άποψη, οι μορφές του έργου, ολόκληρος ο χορός του, παρουσιάζονται μέσα από το φίλτρο της μεγέθυνσης, της παραμόρφωσης και της αλλοίωσης. Ανθρωποι που μιλούν χωρίς να εννοούν κάτι, και δεν κρύβουν στους σπασμούς τους καμιά αληθινή αντίδραση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ιονέσκο είχε κατά νου μια (αντι)μεταφυσική φάρσα, ένα παιχνίδι γύρω από τη «σφαγή» του θανάτου. Ωστόσο, η πολιτική μοιάζει να υπεισέρχεται στο έργο του από το παράθυρο: αυτό άλλωστε που καθιστά τις μορφές άξιες για τον ανόητο θάνατο είναι το ίδιο που τις κάνει ανάξιες να ζήσουν με νόημα.

Θεωρητικά, κάπου εδώ τελειώνει ο τρόπος για να μιλήσεις για τα ανθρώπινα. Στο διαμελισμό των ανθρώπινων μελών, στον κανιβαλισμό και στην παιδική σάρκα που πουλιέται στα σφαγεία του κόσμου. Γι’ αυτό, για μια ακόμη φορά, το φινάλε που επιλέγει η ομάδα είναι συγκλονιστικό. Οι υψηλοί τόνοι χαμηλώνουν και το πανδαιμόνιο δίνει τη θέση του στη σουρντίνα. Η απάθεια μοιάζει με συνέπεια του παρατεταμένου τρόμου και σαν συμφιλίωση με το Κακό. Καθώς η καταστροφή προελαύνει, η ανθρώπινη αγέλη δεν έχει πια δύναμη ή διάθεση για σωτηρία.

Ο Περικλής Μουστάκης θα πρέπει να νιώθει υπερήφανος για την ομάδα του, για τις δυνατότητες και την αφοσίωσή της στο όραμά του (Ματίνα Περγιουδάκη, Εφη Τσαρουχά, Γιάννης Μπρόγρης, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Μάριος Παναγιώτου, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Δώρα Στυλιανέση, Ελίνα Σηφάκη). Οποιαδήποτε διάκριση είναι περιττή -ας επιτραπεί όμως μια εξαίρεση: η παρουσία του Φιντέλ Ταλαμπούκα είναι η κύρια σφαίρα στο όπλο της παράστασης. *

• Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 – 31/01/2009